Nội dung chính:
- 1. Gợi ý các cách cân đối thực đơn
- 2. Cân đối dinh dưỡng – Đúng độ tuổi, đủ năng lượng, cân bằng nhóm chất
- 3. Cân đối tiền – Hết tiền mà vẫn đủ chất
- Tổng kết
Trong công tác nuôi dưỡng trẻ mầm non, việc xây dựng thực đơn không chỉ cần đảm bảo đủ dinh dưỡng, mà còn phải phù hợp với ngân sách của trường. Đây là một bài toán “3 trong 1”: vừa ngon miệng – vừa đủ chất – vừa hợp lý chi phí. Trong bài viết này, Nutribot xin chia sẻ kinh nghiệm cân đối thực đơn hiệu quả, xoay quanh ba phần chính: Gợi ý cách cân đối thực đơn, Cân đối dinh dưỡng và Cân đối tiền.
1. Gợi ý các cách cân đối thực đơn
Cách 1: Cân đối thủ công
Trường có thể điều chỉnh số lượng thực phẩm để cân đối tỷ lệ P:L:G (Đạm:Béo:Đường), hoặc cân bằng các chỉ số năng lượng, đạm, béo, đường sao cho đúng quy định. Cách làm này phù hợp với những trường có nhiều kinh nghiệm, mong muốn kiểm soát chặt số lượng thực phẩm thực tế đi chợ.
Cách 2: Cân đối tự động bằng phần mềm Nutribot
Với tính năng cân đối tự động, phần mềm sẽ giúp trường:
- Gợi ý số lượng thực phẩm để đưa tỷ lệ P:L:G về đúng mức khuyến nghị.
- Trường có thể kéo các chấm tròn về khoảng đạt hoặc nhập chính xác tỷ lệ mong muốn cho các nhóm chất chính: Đạm, Béo, Đường.
Lưu ý: Khi sử dụng tính năng này, số lượng thực phẩm có thể sẽ thay đổi khác với mong muốn ban đầu, vì phần mềm ưu tiên việc đưa tỷ lệ về mức đạt trước tiên.
2. Cân đối dinh dưỡng – Đúng độ tuổi, đủ năng lượng, cân bằng nhóm chất
Xây dựng thực đơn
Một thực đơn đạt yêu cầu về dinh dưỡng cần:
- Đảm bảo đúng tỷ lệ P:L:G (Đạm : Béo : Đường) cũng như tổng Calo để bảo đảm trẻ nhận đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết trong ngày.
- Sử dụng chung một loại thực phẩm cho nhiều chế độ ăn để dễ tổ chức bếp nấu.
- Ưu tiên thực phẩm sẵn có, đúng mùa, vừa dinh dưỡng, vừa tiết kiệm.
- Lên thực đơn theo tuần để dễ chuẩn bị và bảo quản thực phẩm.
- Thay đổi món thường xuyên để tạo sự hứng thú cho trẻ (Ví dụ: sáng ăn thịt – chiều ăn cá).
Kiểm tra lại thông tin
Trước khi cân đối, cần kiểm tra kỹ:
- Đã nhập đúng đơn giá, đơn vị tính, sĩ số, tiền/1 trẻ chưa?
- Nếu trường có tổ chức ăn sáng, cần cài thêm cấu hình tăng tỷ lệ dinh dưỡng từ 10–15%, vì mặc định theo Thông tư 01/VBHN-BGDĐT chỉ tính bữa trưa và xế (50–55% đối với nhóm Mẫu giáo).
Ví dụ các tình huống sai thông tin thường xảy ra:
- Cà chua có đơn giá là 27.000 đồng trên 1 kg nhưng trường chỉ nhập là 27.
- Trứng gà trường đã đổi đơn vị tính sang quả rồi nhưng nhập số lượng theo kg đẫn đến tỷ lệ Đạm - Béo - Đường tăng lên rất nhiều
- Khi đổi đơn vị tính từ kg sang đơn vị tính khác mà không nhập “Quy đổi gam” (mặc định phần mềm các thực phẩm tính theo kg nên quy đổi gam sẽ là 1000g), trường nhập số lượng theo đơn vị tính đã đổi dẫn đến tỷ lệ Đạm- Béo - Đường - Calo sẽ rất cao
Tiến hành cân đối dinh dưỡng
Trường có thể chọn một trong hai cách:
- Cân đối thủ công: điều chỉnh số lượng đến khi đạt tỷ lệ.
- Cân đối tự động: dùng tính năng hỗ trợ trong phần mềm.
Trong trường hợp thực đơn vẫn không đạt dù đã thử nhiều cách:
- Xem lại sự kết hợp món ăn giữa các bữa có hợp lý không.
- Thay thế thực phẩm cùng nhóm. Ví dụ: đang dùng thịt nạc (giàu đạm, ít béo), có thể thay bằng thịt nạc dăm (giàu đạm + béo động vật).
Nếu trường quan tâm sâu hơn đến tỷ lệ đạm và béo động vật – thực vật, cần chọn đúng thực phẩm chứa dinh dưỡng mong muốn.
Ví dụ: Thay vì dùng mỡ lợn để bổ sung béo động vật, có thể sử dụng dầu cá Ranee – vừa có béo động vật giúp hấp thụ các vitamin tan trong chất béo như A, D, E, vừa tốt cho sức khỏe hơn mà giá thành rẻ hơn mỡ lợn
- Vitamin A hỗ trợ thị lực.
- Vitamin D tốt cho xương.
- Vitamin E chống oxy hóa, bảo vệ tế bào.
Hiểu đúng về Calo trong thực đơn
Khi cân đối thực đơn, ngoài việc đảm bảo các nhóm chất như Đạm (Protein), Béo (Lipid), và Đường (Glucid) theo tỷ lệ phù hợp, nhà trường cũng cần quan tâm đến tổng năng lượng (Calo) mà trẻ nhận được trong ngày.
Điều quan trọng cần hiểu là Calo không phải là một nhóm chất riêng biệt, mà là kết quả chuyển hóa từ ba nhóm chất dinh dưỡng sinh năng lượng chính: Đạm - Béo - Đường.
Như vậy, Calo là chỉ số thể hiện tổng năng lượng mà khẩu phần mang lại, được tính từ các chất Đạm, Béo, và Đường. Khi lên thực đơn, phần mềm Nutribot sẽ tự động hiển thị lượng Calo tính được từ khẩu phần, giúp nhà trường dễ dàng điều chỉnh cho phù hợp với khuyến nghị dinh dưỡng theo từng độ tuổi. Cân đối Calo hợp lý giúp trẻ phát triển toàn diện, đủ năng lượng cho các hoạt động trong ngày.
Việc theo dõi và cân đối Calo hợp lý giúp đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh, tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa năng lượng.
Ví dụ minh họa: Cân đối thực đơn cho trẻ 5-6 tuổi – tiền thu 1 trẻ 20.000đ/trẻ/ngày
Mục tiêu:
- Đảm bảo tỷ lệ P:L:G = 14:26:60 theo khuyến nghị, tỷ lệ đạt hàm lượng dinh dưỡng từ 50% đến 55%
- Tổng năng lượng đạt ~ 726 kcal
- Không vượt quá tiền thu 1 trẻ là 20.000đ/trẻ/ngày
Bước 1: Lên thực đơn sơ bộ
Chọn các món ăn phù hợp với mùa, khẩu vị, và nguyên liệu dễ tìm:
- Bữa Trưa: Cơm + Canh cải thịt bằm + Trứng chiên thịt + Đậu hũ sốt cà
- Bữa Xế: Cháo đậu xanh bí đỏ
- Tráng miệng: Chuối cau
Bước 2: Nhập thực phẩm có trong các món ăn & số lượng vào phần mềm
Bước 3: Cân đối dinh dưỡng
Sau khi nhập xong, phần mềm hiển thị tỷ lệ ban đầu:
- P:L:G = 15:28:57
- Tỷ lệ đạt hàm lượng dinh dưỡng: Đạm: 51%, Béo 49%, Đường 54%
- Năng lượng: 720 kcal
Kết quả: Thực đơn đã đạt về tỷ lệ P:L:G còn tỷ lệ hàm lượng dinh dưỡng thì chưa đạt do phần Đạm đang vượt nhẹ, Béo còn thiếu.
Cân đối dinh dưỡng:
- Giảm thịt heo bằm xuống 35g
- Tăng trứng gà lên 2 quả/3 trẻ (~66g)
- Hoặc thêm chút dầu ăn thực vật (3g) vào món chiên
Sau điều chỉnh:
- Tỷ lệ đạt hàm lượng dinh dưỡng = Đạm: 50.53%, Béo 51.44%, Đường 55% - ĐẠT
- Tỷ lệ P:L:G: = 14:31:57 – ĐẠT
Bước 4: Cân đối tiền
Tổng tiền hiện tại: 19.800đ/trẻ
Trường muốn làm tròn đủ 20.000đ
→ Dùng tính năng “Cân đối tiền”, chọn “Bí đỏ” để phần mềm tăng số lượng
Kết quả:
- Bí đỏ tăng thêm 4g -> Số lượng thực mua của Bí đỏ sẽ là 3.333333 kg -> Tiền = 20.000đ
- Nếu trường không muốn số lượng lẻ thì dùng tiện ích làm tròn thực mua, thực mua của “Bí đỏ” sẽ được làm tròn 1 số lẻ là 3.3 kg. Tuy nhiên khi làm tròn số lượng thì tiền sẽ không còn 20.000 đồng. số tiền dư/thiếu này có thể bù qua ngày kế tiếp.
- P:L:G vẫn giữ nguyên.
- Dinh dưỡng không bị ảnh hưởng.
Bước 5: Kiểm tra & lưu thực đơn
- Đủ 4 nhóm chất.
- Tổng tiền trong thực đơn hết hoặc dư/thiếu rất ít.
- Nguyên liệu phổ biến, dễ tìm.
- Có thể lưu vào Thư viện thực đơn để sử dụng lại sau.
3. Cân đối tiền – Hết tiền mà vẫn đủ chất
Khi thực đơn đã đạt chuẩn dinh dưỡng, bước tiếp theo là xem xét về chi phí. Nhiều trường mong muốn mỗi ngày sử dụng hết đúng số tiền thu của trẻ, không dư, không thiếu. Vì vậy việc cân đối tiền cũng quan trọng không kém dinh dưỡng.
Cách 1: Cân đối thủ công
Trường sẽ tự điều chỉnh số lượng thực phẩm cho đến khi tổng tiền trong thực đơn đúng như mong muốn.
Cách 2: Dùng tính năng “Cân đối tiền” trong Nutribot
Phần mềm hỗ trợ cân đối tiền một cách tự động:
- Trường chọn thực phẩm để điều chỉnh, phần mềm sẽ tăng/giảm số lượng sao cho số tiền đúng 100%.
- Không bị dư hay thiếu dù chỉ vài trăm đồng.
Lưu ý khi dùng tính năng này:
- Phải nhập đầy đủ, chính xác thông tin thực đơn trước (đơn giá, số lượng, sĩ số…).
- Nên chọn thực phẩm ít chất dinh dưỡng (rau củ hoặc thậm chí là muối) để cân đối tiền – nếu chọn thực phẩm giàu đạm như thịt, cá thì tỷ lệ dinh dưỡng có thể bị lệch (thực đơn đã cân đối dinh dưỡng trước đó sẽ không đạt)
- Nếu trường có nhập kho, không nên chọn thực phẩm kho để cân đối tiền vì khi cân đối số lượng sẽ bị lẻ nên có thể làm sai lệch số lượng theo dõi tồn kho.
- Chấp nhận số lượng lẻ khi đi chợ nếu muốn dùng hết tiền chính xác từng đồng.
Tổng kết
Cân đối thực đơn không chỉ là việc cộng trừ số liệu mà còn là cả một nghệ thuật kết hợp giữa dinh dưỡng – thực tế – tài chính. Với sự hỗ trợ từ phần mềm Nutribot, công việc này trở nên chính xác hơn, dễ dàng hơn và tiết kiệm thời gian hơn cho các trường mầm non. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp các trường thêm tự tin khi lên thực đơn mỗi ngày, mang lại những bữa ăn ngon miệng và đủ chất cho các bé.